ERZURUM VİLAYETİ

Belge No 110

HAYATTA KALAN MİSAK AĞBALYAN’IN ERZURUM AHALİSİNİN TEH­CİRİYLE İLGİLİ HAZIRLADIĞI KRONOLOJİ

Erzurum Olayları

Görgü şahidi Misak Ağbalyan’ın anlatımıyla

1915 Mayısının 1’inden 15’ine kadar Erzurum Ovası ve Pasinler’de­ki Ermenileri tehcir etmeye başladılar. Çeteler, 5 Mayıs’ta, Ermeni mezarlığı içinde bulunan ve [18]78 Rus-Osmanlı savaşı esnasında inşa edil­miş olan Rus şapelini yıktırdı.

23 Mayıs’ta, Erzurum hükümeti, 165 hane Ermeni’nin Musul’a göç edeceğini bildirdi. 165 hane Ermeni, hükümetin bu niyetini dinî önder­liğe bildirip listeye yazıldı. İçlerinden 25-30 hane, 3 Haziran’da, 200 at kiralayıp Kiğı üzerinden Harput’a geçti. Daha sonra 165 haneden geriye kalanlar, 6 Haziran’da, Bayburt üzerinden kağnılarla Erzincan’a hareket etti, Erzincan’a kadar güvenlik içinde ulaştılar. Daha sonra mültecilerin Suruç’a varmış olduğu bilgisi Erzurum’a ulaşmıştı.

Hükümet, 8 Haziran’da, 500 haneye 8 gün mühlet vererek, yine şehri terk etmelerini bildirdi. 500 hane, ayın 15’inde, Bayburt üzerinden Er­zincan’a geçti.

20 Haziran’da, zanaatkârlara (1.250 hane) göç etmeleri emredildi. Ayın 25’inde, onlar da Bayburt üzerinden şehri terk etti. Şehirde kalan 100 hane dul kadın ve yetim çocuklara da 8 Temmuz’da şehri terk etme­leri emredildi. Onlar da 8 gün içinde yerlerinden edildi.

Episkopos Sımbat’ı (1) da 15 Temmuz’da Erzincan’a sürdüler.

16 Temmuz’da Ermeni doktorları ve cerrahları sürdüler. Şehirde, 10 hane zanaatkâr kaldı. 2 Aralık’ta çan kulesini yıktılar.

EMA, fon 57, liste 5, dosya 107, yaprak 23, orijinal, el yazısı