SİİRT SANCAĞI

HAYATTA KALAN MARTİROS HOVSEPOĞLU KEROYANTS’IN, SİİRT SANCAĞININ ERUN KAZASINDAKİ DEH KÖYÜ KATLİAMLARIYLA İL­GİLİ TANIKLIĞI

7 Ağustos 1915, Panik

Barvar sancağının (1) Dıh köyünden Martiros Hovsepyan Keroyants’ın (50-60 yaşlarında) anlattığına göre:

Dıh köyü 300 hane ve 2.500 nüfusa ve iki kiliseye (Surb Hovhannes [2] ve Surb Astvadsadsin [3]) sahipti. Surb Hovhannes Kilisesi’nde, kırmızı harflerle yazılı bir elyazması vardı (ne kitabı olduğu bilinmiyor).

Köyün bir okulu, 5 (beş) değirmeni, 7.600 (yedi bin altı yüz) koyunu, 1.500 sığırı, 250 katırı ve atı vs. vardı.

Seferberlik, 1915 Temmuz ayı sonlarında (Dıh’ta) ilan edildi. 18-50 yaşları arasındaki tüm erkekleri askere götürdüler (toplam 700 kişi). As­ker adaylarından biri kaçtığında, evindeki erkeklerden biri tutuklanıp, onun yerine askere gönderilmekteydi.

Dıh katliamından üç ay önce, Şamakhlı Mahmat Ağa, Arohlu Ali Ağa’nın oğlu, Cangir (Darhamlı) Ağa, Eroeli İbrahim Ağa, Dıhlı Mar­tiros Hovsepyan Cafaryants, Kgarip Kazaryan ve Murat Efendi’ye, (bu sonuncusu kaymakam vekiliydi), “Sizi katledeceğiz”, derler.

Türkler Van’dan geri çekildiğinde kaçan güruh, Cevdet’in (Van Vali­si) emriyle Dıh’a saldırdı (15-16 Mayıs) ve Dıh’m tüm halkını acımadan katletti, – Dıhlı çocuktan en yaşlısına kadar, cinsiyet farkı gözetmeden. Bu katliam esnasında, 100 (yüz) kişiyi zorla Müslümanlaştırarak, Kürt köyü Aroh’a yerleştirdiler. Sadece 20 (yirmi) erkek kaçıp Van’a ulaşarak kurtulmayı başardı. Bu kurtulanlardan beş kişi, şu anda Kafkasya’dadır (hangi bölgede oldukları belli değil). Diğer 15’i ise gönüllü savaşçı ol­muştur.’

Derleyen: G.M. Nerkararyan

EMA,fon 227, liste 1, dosya 423, yaprak 12, orijinal, el yazısı.