Bir gün, Nevzat Onaran’dan bir telefon geldi: “Aris, bir kitap buldum Atatürk Kitaplığı’nda, önemli olabilir.” İşte bu telefonun ardından Nevzat ağabeyin bana getirdiği taranmış eksi bir Ermenice kitabın hikayesi böyle başladı. Kitabı rakamla “20” olarak kodlayan Atatürk Kitaplığı’nın ‘en azından kitabı saklamış’ olması bize yeni bir tarihin kapılarını açtı.
Bugüne kadar Osmanlı’daki resmi Ermeni partileri ile ilgili Türkçe kaynaklarda çoğunlukla milliyetçi veya ulusalcıların çevirdiği ve aslında Ermeniceyi nerede öğrendiklerini bile anlayamadığım birçok kitap okudum.… Devamını oku ...
“Tarih bilinci denilen işin en kötü yanı da, tarihe olan yanlış yaklaşım değil, bu yaklaşımın bugün de aynı biçimde tekrarlanmasının kaçınılmaz olmasıdır. Tarihte katili, soykırımı öven, bugün de aynı şeyleri yapacağını tarih anlatımıyla tekrarlamış olmaktadır.“
Nisan ayı içerisinde Dipnot Yayınları, “Ermeni Devrimci Paramaz-Abdülhamid’den İttihat Terakki’ye Ermeni Sosyalistleri ve Soykırım” isimli kitabı yayımladı.… Devamını oku ...
1915’te, Beyazıt Meydanı’nda, 19 arkadaşıyla birlikte idam edilen Ermeni Devrimci Paramaz’ın adını çok az sayıda insan bilmektedir. Yüz yıl sonra Rojava’da Kobanê direnişine katılarak Miştenur Tepesi’nde çarpışarak aramızdan ayrılan Suphi Nejat Ağırnaslı, ‘bir Türk olarak’ Ermeni Devrimci Paramaz’ın adını ve Kızılbaş soy ismini alarak, ulusalcılıkla kirletilmiş ‘devrimcilik’ hakkında sarsıcı bir uyarıda bulunsa da, daha kapsamlı olarak konuşulması, içselleştirilmesi gereken bir konuyla karşı karşıyayız.… Devamını oku ...
Ermeni Devrimci hareketlerinin tarihine baktığımız zaman Ermeni toplumunun sosyalizmle çok erken tanışıp ilgi duyduğunu görüyoruz. Engels’in, Komünist Manifesto’nun 1888 tarihli İngilizce baskısına yazdığı 20 Ocak 1888 tarihli önsözündeki: “Bundan birkaç ay önce İstanbul’da yayınlanması beklenen [Komünist Manifesto’nun] Ermenice çevirisi, bana söylendiğine göre , yayıncı Marx’ın adını taşıyan bir kitap yayınlamaktan korktuğu, çevirmen de kitabı kendi eseri gibi göstermeye yanaşmadığı için gün yüzüne çıkamamıştır” sözlerinden Manifestonun 1887 tarihinde Ermenice’ye çevrildiğini anlıyoruz.… Devamını oku ...
15 Haziran 1915’de İstanbul Beyazıt meydanında asılan Ermeni Sosyalisti Paramaz (Madteos Sarkisyan) ve 19 yoldaşının trajik hikâyeleri, günümüzde de Ermeni toplumunun belleğinde silinmeden duruyor. Buna karşın, son yıllarda geçmişiyle yavaş da olsa yüzleşmeye başlayan Türkiye’de ise sol siyasi çevreler de dâhil olmak üzere 20’lerin davası pek de bilinmiyor. 1915’in yüzüncü yılına yaklaştığımız bugünlerde “geçmişle hesaplaşmanın imkânları ve yolları” üzerine tartışmalar giderek artmakta.… Devamını oku ...
Ermeni devrimcileri, 1915 Soykırım sürecinde bir askeri operasyon çerçevesinde toplanıp katledilerek kadim topraklarından kazındılar. Bu operasyonun bir parçası olarak Sosyal Demokrat Hınçak partisi militanları ve yöneticilerinden 20 ‘si düzmece Divan-i Harpte 2-15 Haziran 1915tarihinde Beyazıt Meydanı’nda idam edildiler. Paramaz son söz olarak arkadaşları adına: “Siz yalnız bizim vücudumuzu ortadan kaldırabilirsiniz, bizim ideallerimizi asla, bu ideallerimiz yakın gelecekte gerçekleşecek ve bütün dünya bunu görecek, ideallerimiz sosyalizmdir…” sözleriyle, idam sehpasında sosyalizm ideallerini tekrar eder.(1)… Devamını oku ...
Bir gün, Nevzat Onaran’dan bir telefon geldi: “Aris, bir kitap buldum Atatürk Kitaplığı’nda, önemli olabilir.” İşte bu telefonun ardından Nevzat ağabeyin bana getirdiği taranmış eksi bir Ermenice kitabın hikayesi böyle başladı. Kitabı rakamla “20” olarak kodlayan Atatürk Kitaplığı’nın ‘en azından kitabı saklamış’ olması bize yeni bir tarihin kapılarını açtı.
