“Türkiye Ermenileri Patriği Maşalyan, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılmasını istemiş!..” Haber son derece çarpıcı. Hadi biz bunu Patrik söz konusu kampanyaya bir tür destek vermiş diye okuyalım. Zira işin gerçeği bu yönlü basınca prim vermiş olmasıdır. Ama takındığı tutum yine de çok vahim. Bilinen ama yüksek sesle söylemekten kaçınılan bir gerçeklik var: Türkiye Ermenileri Patrikliği Lozan’dan beri devletin elinde bir rehinelik kurumudur.…
Etiket: Hovsep Hayreni
Hovsep Hayreni : Türkiye’de Nefret Suçları ve Devletin Sırıtan Sorumluluğu
Son zamanlar üst üste gelen nefret suçları Türkiye’de ötekileştirilen ve düşmanlaştırılan gruplar için yeni bir tedirginlik ortamı yaratıyor. Umulan da budur esasen. Hedef toplulukların kendi içine kapanıp sinmesi ve özellikle “gavur”ların ülkeyi terketmesi murad ediliyor olmalı. Hrant Dink Vakfı’na gönderilen tehditler içinde bu mesaj verilmiş zaten.
Hrant Dink cinayeti toplumda yarattığı duygu patlamasıyla amacının tersine işlev görmüş, sesi kısılmak istenen Ermenilerin ve genel olarak ötekilerin daha cesaretli konuşabilmesine vesile olmuştu.…
Hovsep Hayreni: Hristiyan Halkları Yok Etmenin Son Halkası PONTOS RUM SOYKIRIMI Türkiye’de Tarihle Yüzleşmenin En Netameli Konusu
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu önceleyen 30 yılın (1894-1923) tarihi, bu toprakların kadim yerlileri olan Hristiyan halkların birbiri ardına yok edilmelerinin tarihidir. Bunun zirve noktasını oluşturan 1915 soykırımı, devletin bütün inkar çabalarına rağmen artık dünyaca tanınan bir gerçeklik olarak Türkiye’de de sorgulanıyor. Ama özellikle bu sürecin son halkası (1919’dan 1923’e) halen dokunulması daha zorlu bir tabu olarak kalıyor.…
Hovsep Hayreni: Osmanlı dönemi, Kürt otonomisi ve Ermeniler aleyhine işleyen süreç
Sultan Selim 1514 Çaldıran zaferinde kendisine büyük yardımı dokunan Kürt aşiret ve emirlerini daha kalıcı işbirliğine teşvik etmek amacıyla mükâfatlandırır. Gelecekte Kürtlerin savaş hizmetlerini güvenceye alacak şekilde Bitlisli Molla İdris’le anlaşmaya varır. Böylece imparatorluğun doğu sınırında savunma işiyle birlikte yerel otorite olma imtiyazı da Kürt feodal beylerine verilir. Bu tercihte din faktörünün de önemli bir rolü vardır.…
Hovsep Hayreni: 1909 Adana katliamı
Meşrutiyet’in üzerinden bir yıl geçmeden Nisan 1909’da Adana ve Çukurova bölgesi Ermenileri büyük bir kırıma uğratıldı. 25-30 bin cana kıyan bu kırım ve talan hareketi eski İslam bağnazlığı kadar yeni yükselme yolundaki Türkçülüğün de damgasını taşıyordu. Türk-Müslüman sermayesi yararına gayrimüslim unsurların tasfiyesi, toprak ve sair zenginliklerin el değiştirmesi İttihat ve Terakki yönetiminin önde gelen hedeflerinden biriydi.…
Hovsep Hayreni: AFRİN KÜRTLERİN SARDARABAD’I OLACAK!..
Tamı tamına yüz yıl önceydi. Birinci Dünya Savaşı içinde Ermeni halkını soykırıma uğratmış olan Türk devleti, 1917 Ekim Devrimi sonrası Rusya’nın savaş cephesinden çekilmesini fırsat bilip Erzincan Mütarakesi’nin şartlarını ihlal ederek Erzincan’dan Erzurum’a, Kars’a ve Gümrü’ye kadar Ermeni halkının tutunmaya çalıştığı alanları işgal etmeye girişti. Batı Ermenistan’dan sonra Doğu Ermenistan’ı da haritadan silmeye yöneldi.…
Hovsep Hayreni: YUKARI FIRAT ERMENİLERİ 1915 VE DERSİM – ÖNSÖZ
Bu çalışmanın yaklaşık yüz sayfalık bir bölümünü “Ermeni Kırımları ve Dersim” başlığı altında yıllar önce hazırlamıştım. Başlangıçta doğrudan Dersim’le ilgili az sayıda Ermenice kaynaktan bir derlemeydi yaptığım. Bunların içerdiği tarihsel, etnografik, topografik bilgileri de alarak “Ermeni Kaynaklarında Dersim” genel başlığı altında bir kitap tasarlıyordum. Türkiye’de tarihle yüzleşmeye daha erken bir katkı olması için Çemişgezek ve Çarsancak Erme-nilerinin kırım tanıklıkları ile Dersim’e sığınma öykülerini toparlayınca kitap çalışmasının bitimini beklemeden (2001 yılında) bu tarihsel hafıza bölümünü internet okuyucusuyla paylaştım.…
Sait Çetinoğlu: 1915 Soykırımı Bağlamında Kürt-Ermeni Tarih Muhasebesi
Dostum Hovsep Hayreni’nin çalışmalarını değerlendiren bir sunuş yazmak son derece zordur. Zira O kılı kırk yaran titiz bir araştırmacıdır. Bu bakımdan yazıları üzerinde konuşurken ve yazarken de onun gibi titiz ve özenli olmak gerekir.
Tarihi Ermenistan’da, Ermeni- Kürt – Kızılbaş başta olmak üzere halkların birbirleriyle olan ilişkileri konusunda bir elin parmaklarını geçmeyen araştırmaların yanına Hovsep, kapsamlı, 1915 Soykırımı odaklı yüz yıllık süreci inceleyen, irdeleyen ve yorumlayan bir araştırma eklemiştir.…
Hovsep Hayreni: 1915, ÖZÜR VE SEMBOL MEKANLAR ÜZERİNE
Tarihçi Murat Bardakçı, HDP Milletvekili Sebahat Tuncel’in Meclis’e sunduğu yakın tarihin utanç sayfalarıyla yüzleşme ve devlet adına özür dilemeye dair kanun teklifini değerlendirmiş. Bir dizi karşı argüman geliştirirken, özürlerin suç mahalli olan sembol mekanlarda dile getirilmesi isteğini de saçma bulmuş.
İnkar ile İkrar arasında beynamaz Bardakçı ve Özür Karşıtlığı
Tuncel’in çıkış noktası, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın henüz Başbakan iken rakibi CHP’ye karşı kullanma anlayışıyla 1937-38 Dersim soykırımını hiç değilse katliam olarak niteledikten sonra «Gerekiyorsa ve öyle bir literatür varsa» lakayıtlığı içinde sözümona «devlet adına özür» beyan etmesiydi.…
HOVSEP HAYRENİ: SEYİT RIZA VE DERSİM DOSYASINDAKİ BAZI AYRINTILAR ÜZERİNE
1937-38 Dersim jenosidi artık bütün boyutlarıyla tartışılırken, Seyit Rıza’nın idamıyla ilgili karanlıkta kalan yönler de sorgulama konusu oluyor.
Bunlardan birisi Seyit Rıza’nın yaşının gerçekte ne olduğu ve kanunen belirli hangi yaş haddine rağmen nasıl idama götürüldüğüdür. Bir diğeri idamların ve mezarsız bırakma olayının tam o gece Elazığ’a gelen Atatürk’le ilişkisi, onun iradesinin rolü meselesidir.…